een zucht, een schoonheid

door johan velter

Nee, nomen is niet noodzakelijk omen. Wat is de wereld van Karla Black betoverend, licht van zinnen en vol van ernst. In het Museum Dhondt-Dhaenens heeft de Schotse kunstenaar twee ‘installaties’ geplaatst (‘installatie’ is het equivalent van ‘tekst’ – beide woorden zijn door intellectiele lamlendigheid besmeurd geraakt) en enkele afzonderlijke werken speciaal voor deze tentoonstelling opgehangen.

Haar werkmateriaal is ‘pover’, maar oogt zeer tactiel: wie naar het werk kijkt, voelt de materie. Wat denkt u bij gips, toiletpapier, plakband? Wegwerpmateriaal? De eeuwige kunst is in de 20^ste eeuw weggezet, het brons en marmer van de eeuwigheid zijn geen idealen meer. Hedendaagse kunst staat stil, kijkt rond, wil de werkelijkheid stilzetten, de tijd stoppen. Wachten, reflecteren, onhoorbaar ademen. Adembenemende momenten. Haar kunst is vrouwelijk die tevens mannelijk is, er is een zachtheid zonder kitsch, zonder sentimentaliteit, zonder meisjesachtigheid – terwijl we wel het meisje herkennen.

Ze maakt gipspatronen op de vloer, het gips is doordrenkt met pastelkleuren. Het toiletpapier, gedrenkt in een gelijke kleur, vormt de grenzen, de patronen zijn ongelijk van grootte, vormen rechthoeken en vierkanten. Daarboven hangen rijen papier, vastgemaakt aan het plafond. Zo ontstaan pilaarstructuren, doorzichten, zichtlijnen. Plots wordt de ruimte van het museum (dat op zich streng en geometrisch oogt) een muziekdoos: zonder geluiden te maken, is er vrolijkheid, maar toch geen schateren. Betovering.

Even verder hangen repen doorzichtige kleefband, wie goed kijkt, ziet de vingerafdruk van de kunstenaar: even aangeraakt, even wat kalk achtergelaten. Dit werk is door het materiaalgebruik fragiel, maar is dat meer nog door de behandeling van de kunstenaar: het is het geheel dat ons doet inzien hoe we de wereld de rug moeten toekeren.

In de open middenruimte staat een werk in de buitenlucht, plastic flessen boven elkaar. Te wachten, te zijn. Wat is kunst? De eeuwige adem? Een moment gevat? Een moreel vermaan? Eeuwigheid is een leven lang. Een moment is een eeuwig zijn. Een norm is een waarheid.

Er is zachtheid in dit oeuvre, een aandacht bij het menselijk bestaan, een openheid en een verwelkoming. Zoals zij geen taal in haar werken duldt, zo zijn er nauwelijks woorden om de kwetsbaarheid, die haar werk kenmerkt duidelijk te maken. Maar zij is er, zij bestaat, zij getuigt van het menselijk zijn.

Toch is er een kanttekening te plaatsen. De collectie Dhondt-Dhaenens bestaat uit ‘Vlaamse’ schilders begin 20^ste eeuw. Een typische familiecollectie, wel de grote namen, maar niet de grote werken. Die collectie is zelden te zien, men brengt immers hedendaagse kunst. Maar juist bij het werk van Karla Black zien we gelijkenissen. Haar verticale lijnen vormen een bos. Had men een werk van Albijn Van den Abeele (hier is nomen wel omen) met de vele, rechte bomen hierbij gehangen dan waren twee werken verrijkt, dan had men het begrip diepte kunnen begrijpen. Er is een late James Ensor aanwezig in het museum. Men had die kunnen tonen om de kleuren van Black en Ensor met elkaar te laten opgaan. Zo had men kunnen zien dat de werkmiddelen van de schilders niet zo veel verschillen: structuur en kleur, en duidelijk maken dat hedendaagse kunst daarvoor de figuratie niet meer nodig heeft.